Görkemli bir törenle önceki gün hangardan çıkarılan Hürkuş’u tasarlayan ekibin lideri Başmühendis Aylin Ararat, Türkiye’nin yeni uçağının öyküsünü HABERTÜRK’e anlattı. Hürkuş’u 6 yılda toplam 1 milyon saat çalışma sonucu yarattıklarını anlatan Ararat, “Bu proje bize nasip olduğu için çok gururluyuz. Ekibimizin yaş ortalaması 30’un altında” dedi.
VECİHİ Hürkuş ve Sabiha Gökçen... Biri Türkiye havacılık tarihinin bir numaralı ismi. Diğeri ülkenin yetiştirdiği ilk kadın pilot. Türkiye’nin havacılık sektöründeki en önemli markası TUSAŞTAI, bu iki büyük ismin ülkeye bıraktığı mirası, tarihi bir projeyle taçlandırmaya hazırlanıyor. Proje ismini 1900’lü yılların başlarında 16 tip uçak tasarlayan Vecihi Bey’den alıyor: “Hürkuş”. Projenin kilit notkasındaki isimler ise yeni Türk kadınları.
PROJE 2006’DA BAŞLADI
Hükümet ile Genelkurmay’ın en üst düzeyde temsil edildiği Savunma Sanayi İcra Komitesi 2006 yılında çok kritik bir karar aldı. Nihai hedef, ilk Türk savaş uçağının üretilmesiydi ve işe bir yerden başlamak gerekiyordu. İlk hedef olarak pilotların savaş uçaklarına geçmeden önce uçtuğu eğitim uçaklarının üretimi düşünüldü. Elde Ankara’daki TAI fabrikası vardı. ABD’nin geliştirdiği F-16 savaş uçaklarının Türkiye’de montajının yapılması amacıyla kurulan bu fabrikayı artık farklı bir boyuta taşımak gerekiyordu. TAI yöneticileri de zaten eğitim uçağı ihtiyacını önceden tespit etmiş ve daha ortada bir sözleşme dahi yokken 2004’te hazırlıklarını yapmaya başlamışlardı. O günden öncesini ve sonrasını, Hürkuş’un öyküsünü, projenin Ürün Müdürü Aylin Ararat HABERTÜRK’e anlattı:
‘25 KIZ ÖĞRENCİYDİK’
“Üniversite sınavına hazırlanırken, amcamın oğlu ‘Uçak mühendisliğini de yaz. Sonra Amerika’ya gidersin’ demişti. ODTÜ Havacılık Mühendisliği’ni kazandım. Bölüm 25 öğrenci alıyordu ve o yıl 25 kız öğrenci vardı. 1989’da mezun olduktan sonra ABD Virginia Teknik Üniversitesi’nde yüksek lisansımı tamamladım ve Türkiye’ye döndüm. 1995’te TAI’de mühendis olarak göreve başladım. 2006’dan bu yana da ‘Ürün Müdürü’ olarak görev yapıyorum.
‘KOKPİT’E ÖNEM VERDİK’
ODTÜ’de o yıl bölümün tamamı kız öğrencilerden oluşmuştu. Ama ABD’de yüksek lisans yaparken tek kız öğrenciydim. Şimdi TAI’de mühendislerin yüzde 24’ü kadınlar ve Hürkuş projesinde de üç şef mühendisten ikisi kadın. Havacılık sektöründe, farklı cinsiyetten, farklı toplumsal yapılardan kişilerin bir arada çalışması çok faydalı. Kadınlar farklılıklarını detaylarda ortaya koyuyorlar. Örneğin bir otomobil satın alırken öncelikle gösterge paneline, iç dizaynın şık olup olmadığına bakarız. Uçakta da öyle. Biz kokpit tasarımına çok önem verdik. Özellikle kokpit konusunda ‘kadın eli değdi’ diyebiliriz. Çünkü bu uçak yeni tasarlanıyor ve en az 30 yıl kullanılacak. Ergonomik olmalıydı. Herşey pilotun elinin rahatlıkla ulaşabileceği mesafede olmalıydı.”
7500 TEKNİK RESİM
Hürkuş uçağı 2006 yılından bu yana süren 1 milyon saatlik tasarım çalışması sonucunda geliştirildi. 4800 teknik rapor ve 7500 teknik resim hazırlandı. 5221 detay parça üzerinde kafa yoruldu. Uçağın 1/3.5 ölçeğinde ve 600 kilogram ağırlığında küçültülmüş modeli inşa edilerek defalarca rüzgâr tüneli testine tabi tutuldu. Ve bu kadar yoğun bir mesaiye, ortaya çıkan tarihi bir projeye rağmen, Aylin Ararat, özel hayatındaki mütevazi kimliğini işine de yansıtıyor:
‘EKSTRA BİR ŞEY YAPMADIK’
“Tasarımcı olarak, yaptığımız teknik bir iş ve devamlı problem çözmek. Bu bizi zihinsel olarak motive ediyor. Tıpkı bulmaca çözmek gibi keyif veriyor. O nedenle ‘Çok çalıştık, çok yorulduk’ demek doğru değil. Aksine bu proje bize nasip olduğu için çok mutlu ve gururluyuz. Yaptığımızın çok ekstra bir iş olduğunu düşünmüyorum. Çünkü Türkiye’de çok iyi üniversiteler var ve biz de burada en iyi üniversitelerden seçilmiş en iyi mühendislerle çalışıyoruz. Zaten bu yaptığımız işin çoktan çıkmış olması gerekmez miydi?”
KİMLİK KARTI
* Tamamiyle yerli tasarım.
* F-4 ve F-16 önesi eğitim uçağı
Teknoloji: Turboprop (Jet motoru ile pervane bir arada çalışıyor)
VECİHİ Hürkuş ve Sabiha Gökçen... Biri Türkiye havacılık tarihinin bir numaralı ismi. Diğeri ülkenin yetiştirdiği ilk kadın pilot. Türkiye’nin havacılık sektöründeki en önemli markası TUSAŞTAI, bu iki büyük ismin ülkeye bıraktığı mirası, tarihi bir projeyle taçlandırmaya hazırlanıyor. Proje ismini 1900’lü yılların başlarında 16 tip uçak tasarlayan Vecihi Bey’den alıyor: “Hürkuş”. Projenin kilit notkasındaki isimler ise yeni Türk kadınları.
PROJE 2006’DA BAŞLADI
Hükümet ile Genelkurmay’ın en üst düzeyde temsil edildiği Savunma Sanayi İcra Komitesi 2006 yılında çok kritik bir karar aldı. Nihai hedef, ilk Türk savaş uçağının üretilmesiydi ve işe bir yerden başlamak gerekiyordu. İlk hedef olarak pilotların savaş uçaklarına geçmeden önce uçtuğu eğitim uçaklarının üretimi düşünüldü. Elde Ankara’daki TAI fabrikası vardı. ABD’nin geliştirdiği F-16 savaş uçaklarının Türkiye’de montajının yapılması amacıyla kurulan bu fabrikayı artık farklı bir boyuta taşımak gerekiyordu. TAI yöneticileri de zaten eğitim uçağı ihtiyacını önceden tespit etmiş ve daha ortada bir sözleşme dahi yokken 2004’te hazırlıklarını yapmaya başlamışlardı. O günden öncesini ve sonrasını, Hürkuş’un öyküsünü, projenin Ürün Müdürü Aylin Ararat HABERTÜRK’e anlattı:
‘25 KIZ ÖĞRENCİYDİK’
“Üniversite sınavına hazırlanırken, amcamın oğlu ‘Uçak mühendisliğini de yaz. Sonra Amerika’ya gidersin’ demişti. ODTÜ Havacılık Mühendisliği’ni kazandım. Bölüm 25 öğrenci alıyordu ve o yıl 25 kız öğrenci vardı. 1989’da mezun olduktan sonra ABD Virginia Teknik Üniversitesi’nde yüksek lisansımı tamamladım ve Türkiye’ye döndüm. 1995’te TAI’de mühendis olarak göreve başladım. 2006’dan bu yana da ‘Ürün Müdürü’ olarak görev yapıyorum.
‘KOKPİT’E ÖNEM VERDİK’
ODTÜ’de o yıl bölümün tamamı kız öğrencilerden oluşmuştu. Ama ABD’de yüksek lisans yaparken tek kız öğrenciydim. Şimdi TAI’de mühendislerin yüzde 24’ü kadınlar ve Hürkuş projesinde de üç şef mühendisten ikisi kadın. Havacılık sektöründe, farklı cinsiyetten, farklı toplumsal yapılardan kişilerin bir arada çalışması çok faydalı. Kadınlar farklılıklarını detaylarda ortaya koyuyorlar. Örneğin bir otomobil satın alırken öncelikle gösterge paneline, iç dizaynın şık olup olmadığına bakarız. Uçakta da öyle. Biz kokpit tasarımına çok önem verdik. Özellikle kokpit konusunda ‘kadın eli değdi’ diyebiliriz. Çünkü bu uçak yeni tasarlanıyor ve en az 30 yıl kullanılacak. Ergonomik olmalıydı. Herşey pilotun elinin rahatlıkla ulaşabileceği mesafede olmalıydı.”
7500 TEKNİK RESİM
Hürkuş uçağı 2006 yılından bu yana süren 1 milyon saatlik tasarım çalışması sonucunda geliştirildi. 4800 teknik rapor ve 7500 teknik resim hazırlandı. 5221 detay parça üzerinde kafa yoruldu. Uçağın 1/3.5 ölçeğinde ve 600 kilogram ağırlığında küçültülmüş modeli inşa edilerek defalarca rüzgâr tüneli testine tabi tutuldu. Ve bu kadar yoğun bir mesaiye, ortaya çıkan tarihi bir projeye rağmen, Aylin Ararat, özel hayatındaki mütevazi kimliğini işine de yansıtıyor:
‘EKSTRA BİR ŞEY YAPMADIK’
“Tasarımcı olarak, yaptığımız teknik bir iş ve devamlı problem çözmek. Bu bizi zihinsel olarak motive ediyor. Tıpkı bulmaca çözmek gibi keyif veriyor. O nedenle ‘Çok çalıştık, çok yorulduk’ demek doğru değil. Aksine bu proje bize nasip olduğu için çok mutlu ve gururluyuz. Yaptığımızın çok ekstra bir iş olduğunu düşünmüyorum. Çünkü Türkiye’de çok iyi üniversiteler var ve biz de burada en iyi üniversitelerden seçilmiş en iyi mühendislerle çalışıyoruz. Zaten bu yaptığımız işin çoktan çıkmış olması gerekmez miydi?”
KİMLİK KARTI
* Tamamiyle yerli tasarım.
* F-4 ve F-16 önesi eğitim uçağı
Teknoloji: Turboprop (Jet motoru ile pervane bir arada çalışıyor)
Motor: 1600 beygir gücü, Kanada üretimi Pratt & Whitney
Azami hız: 310 Knot (574 km/s)
Ağırlık: 3200 kg.
Uzunluk: 11.7 m.
Kanat açıklığı: 11.17 m.
Havada kalma süresi: 4 saat 15 dakika
Menzil: 1478 km.
G Force: -3.5 ila +7
DÜNYADA ÜÇÜNCÜ
HÜRKUŞ, bir kadın “Chef Engineer” (başmühendis) liderliğinde tasarlanan dünyanın üçüncü uçağı. Ekibin başında Aylin Ararat var. 140 mühendis ve 70 teknisyenden oluşan bir ekiple çalışıyor. Ekibin Ararat’tan sonraki üç şef mühendisinden ikisi de kadın: Özlem Erdener Sönmez ve Gülsevil Pınar. Ekibin tek erkek elemanı Şef Mühendis Cem Talip Öndeş.
'YAŞ ORTALAMASI 30'UN ALTINDA'
“YAPTIĞIMIZ bir ekip çalışmasıydı. Ekibimizin yaş ortalaması 30’un altında. Genç nesil yenilikleri kullanmaya çok açık. Bilgisayar kullanımına çok yatkın. Böyle bir ekiple çalışmak işimizi çok kolaylaştırdı. Ekipte kadınların çok olması, erkekleri etkiledi. Erkekler kendi aralarında olduklarından daha hassas davrandılar ve birbirimizi kırmadan, üzmeden çalıştık. Herkesin tasarıma bakışı farklıydı. Örneğin kokpit tasarımcısı ‘fırlatma sandalyesinin etrafı temiz olsun’ derken, iniş tasarımcısı ‘fırlatma kolu pilota yakın olsun’ diyordu. Kararlarımızı kayıp / kazanç kriterlerini düşünerek verdik. Birimizin görmediğini, diğeri gördü. Tasarımın optimizasyonu için de farklı bakış açıları çok önemli.”
'DÜNYA STANDARDLARINDA'
ARARAT, Hürkuş’un tasarım çalışmalarına Hava Kuvvetleri’nin görevlendirdiği üç pilotun nasıl katkı sağladıklarını da şöyle anlattı: “Kokpitin ergonomik olabilmesi için pilotların bizimle birlikte olması çok önemliydi. Öncelikle Türk pilotlarının boy ortalaması nedir diye onu inceledik. 1.65-1.89 boy aralığındaki pilotlara uygun bir tasarım yaptık. Hava Kuvvetleri’nin görevlendirdiği üç pilot hem farklı boylardaydı hem de her biri farklı eğitim uçaklarının öğretmenliğini yapıyorlardı. Böylece başlangıç aşamasından savaş uçaklarına geçinceye dek SF-260, T-37 ve T-38 uçaklarındaki tecrübelerini bizlerle paylaştılar. Savunma Sanayi Müsteşarlığı projeyi verirken 220 maddelik gereksinim tarif etmişti. Biz dünyada bu 220 gereksinimi karşılayacak ne kadar standart varsa hepsini araştırdık ve çalışmamızı bu gereksinimleri karşılayacak şekilde yaptık. Güvenilirliği ve uçuşa elverişliliği her zaman birinci sıraya koyduk.”
KİMLİK KARTI
* TAI Eğitim Uçakları Mühendislik Müdürü
* ODTÜ Havacılık Mühendisliği (1989) Mezunu
* ABD Virginia Teknik Fakültesi’nde Yüksek Lisans
* “Efe” isimli 11 yaşında erkek çocuk annesi
Azami hız: 310 Knot (574 km/s)
Ağırlık: 3200 kg.
Uzunluk: 11.7 m.
Kanat açıklığı: 11.17 m.
Havada kalma süresi: 4 saat 15 dakika
Menzil: 1478 km.
G Force: -3.5 ila +7
DÜNYADA ÜÇÜNCÜ
HÜRKUŞ, bir kadın “Chef Engineer” (başmühendis) liderliğinde tasarlanan dünyanın üçüncü uçağı. Ekibin başında Aylin Ararat var. 140 mühendis ve 70 teknisyenden oluşan bir ekiple çalışıyor. Ekibin Ararat’tan sonraki üç şef mühendisinden ikisi de kadın: Özlem Erdener Sönmez ve Gülsevil Pınar. Ekibin tek erkek elemanı Şef Mühendis Cem Talip Öndeş.
'YAŞ ORTALAMASI 30'UN ALTINDA'
“YAPTIĞIMIZ bir ekip çalışmasıydı. Ekibimizin yaş ortalaması 30’un altında. Genç nesil yenilikleri kullanmaya çok açık. Bilgisayar kullanımına çok yatkın. Böyle bir ekiple çalışmak işimizi çok kolaylaştırdı. Ekipte kadınların çok olması, erkekleri etkiledi. Erkekler kendi aralarında olduklarından daha hassas davrandılar ve birbirimizi kırmadan, üzmeden çalıştık. Herkesin tasarıma bakışı farklıydı. Örneğin kokpit tasarımcısı ‘fırlatma sandalyesinin etrafı temiz olsun’ derken, iniş tasarımcısı ‘fırlatma kolu pilota yakın olsun’ diyordu. Kararlarımızı kayıp / kazanç kriterlerini düşünerek verdik. Birimizin görmediğini, diğeri gördü. Tasarımın optimizasyonu için de farklı bakış açıları çok önemli.”
'DÜNYA STANDARDLARINDA'
ARARAT, Hürkuş’un tasarım çalışmalarına Hava Kuvvetleri’nin görevlendirdiği üç pilotun nasıl katkı sağladıklarını da şöyle anlattı: “Kokpitin ergonomik olabilmesi için pilotların bizimle birlikte olması çok önemliydi. Öncelikle Türk pilotlarının boy ortalaması nedir diye onu inceledik. 1.65-1.89 boy aralığındaki pilotlara uygun bir tasarım yaptık. Hava Kuvvetleri’nin görevlendirdiği üç pilot hem farklı boylardaydı hem de her biri farklı eğitim uçaklarının öğretmenliğini yapıyorlardı. Böylece başlangıç aşamasından savaş uçaklarına geçinceye dek SF-260, T-37 ve T-38 uçaklarındaki tecrübelerini bizlerle paylaştılar. Savunma Sanayi Müsteşarlığı projeyi verirken 220 maddelik gereksinim tarif etmişti. Biz dünyada bu 220 gereksinimi karşılayacak ne kadar standart varsa hepsini araştırdık ve çalışmamızı bu gereksinimleri karşılayacak şekilde yaptık. Güvenilirliği ve uçuşa elverişliliği her zaman birinci sıraya koyduk.”
KİMLİK KARTI
* TAI Eğitim Uçakları Mühendislik Müdürü
* ODTÜ Havacılık Mühendisliği (1989) Mezunu
* ABD Virginia Teknik Fakültesi’nde Yüksek Lisans
* “Efe” isimli 11 yaşında erkek çocuk annesi
Alıntıdır: GAZETE HABERTÜRK / Murat GÜRGEN/ http://ekonomi.haberturk.com/airport/haber/754813-1-milyon-saat-sonra-hurkus
kürşat siten çok güzel olmuş. Çok yararlı blgiler paylaşmıssın. Ellerine sağlık...
YanıtlaSil